Gedeputeerde Gert Harm ten Bolscher: Elke bouwer krijgt te maken met biobased bouwen

RIJSSEN – Biobased bouwen, het verwerken van gewassen als hennep, vlas, olifantsgras en zonnekroon in bouwmaterialen, lijkt de toekomst voor zowel agrariërs als bouwers in Twente. In 2030 wil men in Twente 1.000 nieuwbouwwoningen bouwen en nog eens 2.000 bestaande woningen renoveren met lokaal geproduceerde biobased bouwmaterialen.

Twente is een grotendeels agrarisch gebied. Daarnaast is Twente, en met name Rijssen, de bakermat van grote bouwbedrijven. Zowel de boeren als de bouwers kampen met grote opgaven, onder meer op het gebied van stikstof en CO2. “Door het verbouwen van vezelgewassen en deze te verwerken in bouwmaterialen, worden meerdere doelen bereikt”, zegt Gert Harm ten Bolscher, gedeputeerde van de provincie Overijssel, met in zijn portefeuille onder andere Leefbaar Platteland en Innovatie. “Biobased bouwen legt CO2 vast en verlaagt de stikstofemissie. Het kan de boer nieuw perspectief bieden en de te hoge CO2 uitstoot in de bouw omlaag brengen. Bovendien krijgen we gebrek aan allerlei materialen, en daarom moeten ook we zuinig zijn op bouwmaterialen.”

Ten Bolscher: “De agrarische bedrijven staan onder druk. Er mag minder mest uitspoelen, de ammoniakemissie of stikstofemissie moet minder worden. Vandaar dat de provincie ook zoekt naar mogelijkheden om boeren op een andere manier inkomen te laten verdienen en een van die mogelijkheden is het telen van andere gewassen.”
Gewassen bijvoorbeeld die verwerkt kunnen worden in bouwmaterialen. Zoals Miscanthus of olifantsgras, vlas, hennepvezel, wilg in natte gebieden, Silphie of Zonnekroon. “Telen van gewassen voor biobased bouwen is een van de mogelijkheden om de boer weer nieuw perspectief te bieden.”

Natuur kan ons helpen
“Heel oud biobased materiaal is hout. Dat gebruiken we al eeuwenlang. Vroeger werden restanten van graangewassen gebruikt om de spouwmuur te isoleren; tot 80 jaar geleden gebeurde dat nog gewoon”, aldus Ten Bolscher. “We zijn dat allemaal verleerd en hebben dat met andere in fabrieken geproduceerde (chemische) materialen opgelost. Maar de natuur kan ons bij bouwen en isoleren heel goed helpen met het verbouwen van gewassen die CO2 vastleggen, in plaats van isolatiemateriaal te produceren waar veel gas voor nodig is. Een natuurlijk gewas legt, terwijl het groeit, CO2 vast, en als je dat materiaal dan gebruikt als isolatiemateriaal, heb je heel weinig CO2-uitstoot.”

“Hoe je het ook wendt of keert, er gaat van alles veranderen op het platteland, en andere gewassen verbouwen, op gronden die wat minder geschikt zijn voor voedselproductie, helpt daarbij. Als provincie willen we agrariërs een nieuw perspectief bieden.” De provincie heeft met een aantal boeren een regeling getroffen, die hen in staat stelt om gedurende een periode van 4 jaar enkele hectares met biobased gewassen te verbouwen. “Ze krijgen een vergoeding van de provincie om daarmee te experimenteren, ervaring op te doen, een stukje risico af te dekken. De boeren op hun beurt moeten de zo opgedane kennis overdragen aan collega-boeren.”

Verwerkingsfabrieken
Maar met het verbouwen van deze gewassen ben je er niet. De gewassen moeten verwerkt worden, en vervolgens toegepast worden in de woningbouw. “Er moet een keten opgezet worden, waarbij verbouwers, verwerkers en bouwers elkaar vinden. Er zijn al fabrieken die de oogst verwerken tot bouw- en isolatiemateriaal, met name over de grens. Het zou mooi zijn wanneer we in Nederland ook voldoende verwerkingsfabrieken zouden hebben. Belangrijk is ook dat, als bouwers gebruik maken van biobased materiaal, er voldoende aanvoer van gewassen is. Als je een bouwproject hebt wil je ook dat er voldoende materiaal beschikbaar is, dat je niet halverwege de bouw moet omschakelen. ”
De vraag naar biobased materiaal is er, benadrukt Ten Bolscher. “En het is van de zotte zijn dat je materiaal wereldwijd naar Nederland sleept om er hier biobased materiaal van te maken: dan kost het nog brandstof en dus CO2-uitstoot. Het is nu belangrijk om ervoor te zorgen dat ook de verbouw goed van de grond komt, zodat de transportafstanden kort zijn.”

Ter Steege Bouw uit Rijssen is inmiddels intensief betrokken bij deze ontwikkelingen. Of er in Rijssen straks meer bouwers biobased bouwen? “Absoluut. Het gaat gewoon deze kant op. Gebouwen moeten nu al voldoen aan strengere certificeringseisen, ook wat betreft de CO2-uitstoot. Dan kun je als bouwer scoren met het gebruik van isolatie- en plaatmateriaal, dat geen CO2-uitstoot heeft geproduceerd, maar CO2 heeft vastgelegd. En als de transportafstand klein is, scoor je nog weer extra. De bouwer kan daarmee voldoen aan de eisen die gesteld zijn aan een nieuw gebouw of een gerenoveerd gebouw. Ik ben ervan overtuigd: iedere bouwer krijgt hiermee te maken. De animo voor biobased bouwen gaat zeker toenemen.”

Door Jenny ter Maat