Bijna 100 jaar Fa. W.A. ter Harmsel en Zn

RIJSSEN - Rijssen kent nog een handjevol bedrijven die bijna een eeuw oud zijn. Fa. W.A. ter Harmsel en Zn is er één van. Het bedrijf wordt nu gerund door Wichard (53) en zijn vrouw Karin ter Harmsel (54). “Groot worden is nooit de ambitie geweest” zegt Wichard. Een gesprek aan de keukentafel.

Wichard is iemand van de stellige uitspraken. Toen Poetin aan het begin van de speciale operatie de gaskraan dicht draaide in combinatie met het sluiten van de gasvelden in Noord-Oost Groningen, poneerde Wichard de stelling dat we in Nederland toch niet van het gas af gaan. Hij herhaalt de stelling: “Totale elektrificering gaat nooit lukken. Zodra het maar eens weer een strenge winter wordt, geloof me, dan zetten ze ‘Groningen’ zo weer aan.”

Ondernemers 

Wichard: “De start van onze onderneming was om precies te zijn 1 mei 1925. Mijn opa Willem Abraham ter Harmsel (1899) startte op deze zelfde locatie bijna honderd jaar geleden een onderneming die zich bezighield met het beslaan van paarden, het maken van hoepels en laswerk. De plaatselijke concurrenten waren Keupske, toen nog tegenover de Schildkerk en Getjan van de Smit, ook aan de Haarstraat, Langen Jan, Tiehuis oet de Bekke en Skuutemaker.”

Handlichting

“Mijn vader was van 1938, schoof in 1956 de zaak in en werd medefirmant. Hij was toen achttien jaar en voor de toen geldende wetgeving nog niet meerderjarig. Hij kreeg via de rechtbank Almelo zogenaamde handlichting, zodat hij als volwaardige medevennoot kon participeren in de vennootschap onder firma. Hij deed zijn vakspecifieke en vereiste opleidingen voor gastechnisch installateur en voor grote CV-installaties en moest daarvoor drie jaar lang één dag in de week naar Gouda.”

“ik zee het al, iej köant det wal”

“Ik heb nooit de indruk gehad dat mijn vader de zaak móést over nemen. Toen mij opa op een gegeven moment in het ziekenhuis lag, hield mijn vader de zaak draaiende. Maar hijzélf deed vanuit het ziekenhuis de boekhouding, deed de correspondentie met klanten en hield zoveel als het mogelijk was contacten met leveranciers. Mijn vader zat ook op het financiële gebied niet stil, hij inde de debiteuren en betaalde de crediteuren en hield de kas kloppende. Omdat mijn vader op liquiditeit stuurde, kwam er veel geld van klanten binnen. Toen mijn opa uit het ziekenhuis kwam, zag hij aan wat er gebeurt was en constateerde heel nuchter: “Ik zee het al, iej köant det wal”.

“Van het geld kocht hij een spiksplinternieuwe Citroën bedrijfsauto. In die tijd was de werkplaats, de smederij op het adres Haarstraat 66. Die tweede tak van sport betrof een winkel in potten en pannen, aardewerk en bescheiden witgoed. Mijn opa’s en mijn vaders visie was om meerdere bronnen van opbrengsten te hebben. Doet de ene het slecht, dan doet de andere het misschien goed.”

Noorderkerk 

“In de jaren zestig ontdekte men dat er in Groningen gas in de bodem zat. Dat baande de weg vrij voor de massale omschakeling van kolenkachels naar centrale verwarming. Hetzelfde gold voor het plaatselijke gasfabriek, die ook werd opgedoekt. Bedrijfsmatige gebouwen en kerken die door middel van oliestook verwarmd werden, konden op het gasnet aangesloten worden en voorzien van andere verwarmingsketels. Dat waren goede tijden. Ik heb eigenlijk ook nooit gehoord dat ze het slecht gehad hebben. De Noorderkerk werd in 1954 gebouwd en werd door oliestook verwarmd. Een aantal jaren later heeft mijn vader de ombouw naar gasstook gedaan. Ook die mooie buitenlantaarns heeft hij nog gemaakt.”

Wat deed je vader anders als opa?

“Hij legde zich ook toe op de bouw van staalconstructies, zoals stalen trappen, balkons et cetera. Toen het voorlaatste gemeentehuis eind jaren zestig gebouwd werd, kon hij goed overweg met de hoofduitvoerder Gerrit Jan Bredeweg. Die man wist waar hij over had. Detailtekeningen van heel het stadhuis had hij op zijn sigarendoosjes uitgetekend. In de loop der jaren waren er meerdere werknemer bij mijn vader aan het werk waaronder Wim van der Stouw, Wim Immink , Gerrit Dannenberg en Henk Baan.”

Wanneer ben jij ingestapt?

“Na mijn opleiding ben ik eerst aan de slag gegaan bij Van Dam in Rijssen en ook veel geleerd. Ik heb er ruim dertien jaar gewerkt. Ik kreeg een klus om van 130 woningen het riool onder de huizen te vernieuwen. De hele dag met zo’n waterdicht pak aan onder de vloer. Nou, dan weet je het wel. Daar wordt je groot van kan ik je vertellen. Op m’n dertigste ben ik medevennoot geworden in de vennootschap van mijn vader én moeder. Vergeet mijn moeder niet. Zij deed de boekhouding en zorgde voor de winkel. Zij was gewoon een zakenvrouw. Dat wil ik wel even benoemd hebben. Zonder háár hadden we de 100 jaar niet gehaald.”

Wat zijn de bedrijfsactiviteiten nu?

“We zijn nu een allround installatiebedrijf. Het liefst leg ik verwarmingssystemen aan in woonhuizen, nieuw of renovatie. Maar ook het plaatsen van haarden, inclusief ombouw, het aanleggen van goed trekkende rookkanalen en onderhoud. Daarnaast runt Karin de winkel met haardenopstellingen én midden en hoger segment pannen, zoals Demeyere en Staub. We gaan binnenkort starten met kookworkshops en proberen daardoor weer een andere doelgroep te krijgen.”

Van CV nu weer terug naar lokale verwarming?

“Toen Slochteren open ging, werden de kolenkachels opgeruimd en werd er schoon en met eigen gas gestookt. Het hele huis behalve de zolder werd voorzien van radiatoren. Nu men zegt dat er geen gas meer is, zie je weer lokale verwarmingssystemen opduiken. Bij nieuwbouw zie je nu overal vloerverwarming, vaak ook op de eerste verdieping. Bij bestaande woningen zie je nu ook wel dat de eerste verdieping voorzien wordt van lokale elektrische kacheltjes. Wat ik van warmtepompen vind? Ach ja, bij nieuwbouw werkt dat prima. En volledig op elektriciteit gaat, zolang de saldering van stroomopwekking en verbruik geldt, wel goed. Zodra de saldering er af gaat en al de vrachtwagenparken naar elektrisch gaan, gaat dat spaak lopen. De overheden willen bij nieuwbouwwoningen geen gasaansluiting faciliteren. Misschien moeten we allemaal een mini-kerncentrale in de tuin hebben. Dan is het probleem opgelost.”

Klantenkring

De klantenkring van deze bijna honderd jarige komt voor negentig procent uit Rijssen. “Ja, dat klopt wel zo ongeveer. Dat is ook wel handig voor de servicedienst, want ik werk in m’n eentje. Ik ben altijd aan de beurt. Maar het valt mee hoor. Iemand die op kerstavond belt dat de verwarming het niet doet, help ik door direct een paar elektrische kacheltjes naar binnen te brengen, zodat de mensen niet in de kou hoeven te zitten. Ik kom verwarmingsketels tegen die nog nooit uit elkaar zijn gehaald en nooit onderhoud hebben gehad. Er is sinds 1 april 2023 een verplichte APK keuring voor gastoestellen. Wij waren één van de eerste in Rijssen met het vereiste certificaat ‘Koolmonoxide vrij installateur’ van kachels en cv installaties. Dit houdt in dat een installateur die dit certificaat heeft alleen nog werkzaamheden mag uitvoeren aan een gaskachel of cv installatie.”

Je gaat niet voor groter en groter? 

“Nee, ik ben eerder een perfectionist. We hoeven geen woekerwinsten. Ik denk dat ik mezelf vaak tekort doe en niet alles noteer. Iemand die het niet al te breed heeft, wil ik wel eens een keer matsen door niet alles te rekenen. We zien dat als onze christenplicht. Wij werken hier hard, we houden niet van oneerlijkheid. Die kleine, overzichtelijke schaalgrootte bevalt ons wel. We laten de mensen nooit vooruit betalen, maar we hebben ook nog nooit iemand gehad, die ons níet betaalde.”

Tekst: Gerard Voortman